Twee hele bijzondere foto’s
Elke dag kijken we als Collectiewerkgroep op internet, of er nog leuke items voor de collectie te vinden zijn. Op 9 September j.l. zagen we ineens iets heel bijzonders en onverwachts op Marktplaats staan. Er stond namelijk een advertentie op, waarin een foto werd aangeboden met daarop het stationspersoneel van Zuidbroek rond 1920, staande op het perron van ons station. Op de achtergrond is duidelijk het stationsnaambord ‘Zuidbroek’ te zien. Dat het rond 1920 is genomen, is af te leiden aan de petten van de spoormannen. Zuidbroek was van oorsprong een Staatsspoorwegen station. In 1920 kregen de spoormannen, na het aangaan van een vergaande samenwerking van de Staatsspoorwegen en de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij, een : “Nederlandsche Spoorwegen” uniform en dus ook “NS” petten. Op de foto dragen een aantal spoormannen een pet van de Staatsspoorwegen en een aantal al een pet van de NS. De foto is dus gemaakt in deze overgangsperiode. Het werd voor ons zelfs nog specialer. Tijdens contact met de adverteerder bleek, dat de man nog een tweede foto van stationspersoneel op Zuidbroek had. Op die foto, uit een iets latere periode, staan nog een groter aantal spoormannen. De adverteerder gunde ons de foto’s en zo konden we de foto’s van hem overnemen. Nu zijn de spoormannen van weleer terug op hun eigen station.
Een afdruk van de foto’s zal in de toekomst permanent te bezichtigen zijn in het station. Dan kan iedereen genieten van deze prachtige foto’s van de trotse Zuidbroekster spoormannen.
____________________________________________________________________________________________________________
Items van de spoorweg sportverenigingen,
nationaal en internationaal.
Van dhr. van Zuijlen kregen we een aantal bijzondere items van een een speciale wereld binnen de spoorwegen. Er waren in meerdere landen spoorweg sportverenigingen, die nationaal en internationaal de strijd met elkaar aangingen op verschillend gebied. Zij waren internationaal georganiseerd in de USIC. Maar ook nationaal waren er wedstrijden. Veel standplaatsen hadden een eigen afdeling. Vele jaren heeft dhr. van Zuijlen meegedaan met de cross-country loop, maar ook met marathons. Hij won verscheidene medailles. Tussen de nieuwe collectiespulletjes zitten zijn medailles, vaantjes, speldjes, toernooi souvenirs, maar ook papieren met beschrijvingen van de spoorwegtoernooien. De spoorwereld bestaat uit meer dan treinen rijden alleen. Deze sportitems zijn daar een goed voorbeeld van.
_____________________________________________________________________________________________________________
Een bijzonder ‘speciaal’ treinkaartje.
Recentelijk stond er op Marktplaats een bijzonder treinkaartje te koop. Het betreft een ‘speciaal’ kaartje waarop mensen konden reizen op 3 September 1981 op alle spoorlijnen in Friesland en Groningen. Dit, ter gelegenheid van een bijzondere gebeurtenis, namelijk de start van het DH-Materieel, oftewel de ‘Wadloper’, als Noordelijk materieel. Dit DH-Materieel reed in de provincies Groningen en Friesland. Het was uniek materieel voor het Noorden. Op de foto uit 1982 staat een treinstel gereed langs het perron op Groningen. Wij waren dan ook zeer verheugd, dat we dit treinkaartje van de verkoper ‘Pieter’ geschonken kregen.
Na de privatisering/aanbestedingen en de modernisering bij NS kwamen de Wadlopers ook nog op andere lijnen te rijden, zoals Zwolle-Kampen, Almelo-Mariënberg en tussen Nijmegen en Limburg. Toen het gebruik van de Wadlopers in Nederland eindigde, zijn deze treinstellen nog actief geworden in Polen, Roemenië, Argentinië en Paraguay.
______________________________________________________________________________________________
Voorschriften voor machinisten
Wij kregen een groot aantal bijzondere voorschriften geschonken, wel drie bananendozen vol. Het betreffen de voorschriften voor machinisten over een hele ruime periode. Het zijn de voorschriften van vader en zoon Matulessya, beide in dienst als machinist bij de Nederlandse Spoorwegen. Dhr. Matulessya Sr. (foto) was na WO II de eerste machinist van Molukse afkomst bij de NS. Rond 1958 is er over hem een fotoreportage gemaakt, die nu op internet te vinden is. Zijn zoon nam de passie voor het spoor van zijn vader over. Onder de voorschriften zitten enkele hele mooie met uitklapbare schema’s. Het geeft tevens een mooi beeld van het materieel bij de spoorwegen door de jaren heen.
____________________________________________________________________________________________________________
Uniek model in hout van de NS 2400 locomotief
Uit de nalatenschap van dhr. W. Kouwenhoven kregen we een uniek model van de NS 2400 locomotief geschonken. Deze locomotieven werden door Alsthom in Frankrijk gemaakt. Ze zijn bij NS in gebruik geweest van 1954 t/m 1991. Ze werden aangeschaft, om de toen nog in gebruik zijnde stoomlocomotieven uit dienst te kunnen nemen. Gedurende de vele jaren, dat de 2400 locs werden gebruikt, zijn ze vooral ingezet voor het trekken van goederentreinen, maar in de beginperiode hebben ze ook menig reizigerstrein getrokken. Het model is gemaakt van hout. Een prachtig stukje handwerk. Een mooie aanwinst voor onze modellen collectie.
Naast dit prachtige model van de 2400 kregen we ook nog een mooi exemplaar van een machinistenpet uit de jaren’70/’80.
__________________________________________________________________________________________________________________
Bijzondere treinkaartjes
Van dhr. Mensinga kregen we een viertal heel bijzondere treinkaartjes. Dezen hebben alle vier te maken met oorlogen. De bovenste twee zijn uit de periode van de Eerste Wereldoorlog. Het rechter kaartje is een combinatiekaartje voor een militair van Groningen naar Amersfoort voor zowel de Staatsspoorwegen als Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij uit het mobilisatiejaar en tevens begin van de oorlog, 1914. Het linker kaartje is een kaartje voor een militair uit het jaar dat de MeSS en HIJSM (mede vanwege de oorlog) een samenwerking aangaan, namelijk 1917. De onderste twee kaartjes zijn noordelijke kaartjes uit de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog was er grote schaarste en zo ook wat betreft karton om treinkaartjes te maken. Daarom werden, op in de oorlogsperiode ongebruikte kaartjes, de teksten aan de voorzijde doorgestreept en kwam aan de achterzijde een nieuwe tekst voor een ‘nieuw’ kaartje te staan. Zo kon het waardevolle karton hergebruikt worden. weer mooie items om mede de situatie van de spoorwegen rondom de oorlogen te laten zien.
__________________________________________________________________________________________________________________
Klokken, pulsgever en stempelpalen
Via NS Stationsbeheer en ProRail kregen we enkele unieke, nog werkende items geschonken. Het gaat o.a. om twee oude stationsklokken. Van ProRail kregen we er tevens een originele pulsgever bij, dus we kunnen de klokken ook weer echt gaan gebruiken in het station. Ze lopen dan op dezelfde tijd als alle andere stationsklokken in Nederland. Daarnaast kregen we van NS er ook nog twee stempelpalen bij. De oude gele palen, waarmee je je ongedateerde kaartje dan wel strippenkaart kon afstempelen. We zijn aan het kijken, of we deze palen bij de receptie kunnen plaatsen en dat bezoekers er hun museumkaartje mee kunnen afstempelen. De eerste testen ermee zijn zeer hoopvol verlopen.
__________________________________________________________________________________________________________________
Unieke spulletjes van ons eigen station
Van dhr. Stoffel kregen we een aantal oude spooritems, die gebruikt zijn op ons eigen station Zuidbroek. Zijn vader, dhr. G. Stoffel, werkte op station Uithuizen en Zuidbroek. We kregen van hem zijn vaders ‘zwarte’- en ‘rode’ pet (voor binnen- en buitendienst), van de functie Stationsbeambte uit de periode 1960-1964. Daarnaast kregen we gewichten, diverse stempels, reglementen en enkele bordjes, die ook op Zuidbroek gebruikt zijn. We zijn blij met deze bijzondere aanwinsten voor onze collectie.
Typemachine
Onlangs ontvingen we weer een mooie aanwinst voor onze collectie; een oude Olympia typemachine. Deze typemachine is afkomstig van HGB I (Hoofdgebouw 1) van NS. Daar had je natuurlijk ook typistes.
We kregen deze van de dochter en schoonzoon van een NS‘er, die verantwoordelijk was voor de reparatie van technische apparaten bij NS. Ze hebben zelf ook bij NS gewerkt.
Naast specifieke spoorspulletjes is het leuk, dat we zo ook gebruiksvoorwerpen van NS’ers in de collectie hebben, onder anderen voor het aankleden van de stijlkamer. Het is natuurlijk leuk, als de ‘gewone’ spulletjes dan ook echt bij NS gebruikt zijn.
Treinkaarten
Voor de verkoop van plaatskaarten, de zogenaamde kartonnen Edmondson treinkaartjes, had elk station een afsluitbare kast. De kast bestond uit een hoeveelheid vakjes. Voor elk type treinkaartje was een vakje beschikbaar. In het vakje konden ongeveer 50 kaartjes worden bewaard. Als er een kaartje uit werd gehaald zorgde een veer achterin het vakje dat het volgende kaartje naar voren werd geschoven.
Het Edmondson treinkaartje was uitgevonden door Thomas Edmondson in 1840. Het voorgedrukte kaartje kwam in verschillende kleuren voor. In Nederland waren de kaartjes voor de eerste klas geel, voor de tweede klas groen en voor de derde klas bruin.
Toen de derde klasse verviel werd het kaartje voor de eerste klasse groen en voor de tweede bruin . Daarnaast waren er nog speciale kaartjes, zoals het perronkaartje, die onderscheiden werden door kleurcombinaties of met gekleurde lijnen. Het perronkaartje werd verkocht om mensen op het perron te kunnen uitzwaaien of op te halen.
Deze kast is afkomstig van station Harlingen en is gebruikt vanaf de jaren ‘50 van de vorige eeuw tot 1982 toen de Edmondson treinkaartjes werden vervangen. De kastdeur is voor de presentatie tijdelijk verwijderd.
Hutkoffers
Begin dit jaar ontvingen we een fraaie schenking. Een hutkoffer uit begin twintigste eeuw. Op de hutkoffer staat de naam J. J. van der Moer geschilderd. Bijzonder is dat er etiketten van verschillende Nederlandse spoorweg-maatschappijen op de hutkoffer zijn geplakt. Een van de etiketten is van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij met een fragment van de plaatsnaam Alkmaar. Naar verluid heeft de Nederlandse actrice Ank van der Moer deze hutkoffer nog gebruikt. De vorige eigenaar had de hutkoffer noodgedwongen al een paar maanden buiten op het balkon staan. Ze had in huis, sinds ze kleiner is gaan wonen, geen plaats en wilde er eigenlijk wel van af. De winterse weersomstandigheden zorgden ervoor dat er haast geboden was om de hutkoffer veilig te stellen.
In september verrijkte een tweede hutkoffer de collectie. Ongeveer dezelfde grootte als de hutkoffer van J. J. van der Moer. Naar schatting is deze hutkoffer ook uit het begin van de twintigste eeuw. Erg fraai is de canvasbekleding en het metalen beslag. De opa van de man die de hutkoffer had geschonken had deze in vroegere tijden gebruikt tijdens treinreizen in het zuiden van Nederland.
De twee hutkoffers staan voorlopig opgeslagen in het depot.
____________________________________________________________________________________________________________
Wedstrijdverslagen van de BZB, Bedrijf Zelf Bescherming, 1963 en 1964
We waren in de gelegenheid om verslagen van wedstrijden van de BZB (Bedrijf Zelf Bescherming) van NS aan te schaffen. Deze verslagen zijn van de jaren 1963 en 1964. Naast beschrijvingen van de verschillende onderdelen staan er ter illustratie ook foto’s in en tevens de cijfers, die de verschillende afdelingen voor de onderdelen behaalden. Er werd o.a. gekeken naar het correct vast leggen van een slachtoffer op een brancard en het op correcte wijze vervoeren van deze persoon. Veiligheid stond boven alles. De BZB was een soort van ongevallendienst/brandweer binnen het bedrijf. De verslagen geven een goed beeld van hoe men in de jaren’60 oefende voor hulp in geval van calamiteiten.
_______________________________________________________________________________________________________________
Colbert van chef Zuidbroek
Recent zagen we een NS colbert aangeboden worden op internet. Hier stond niet de juiste informatie bij. Toen wij de aanbieder daar een berichtje over stuurden, kregen we meer foto’s toegezonden, zodat we de exacte gegevens zouden kunnen doorgeven. Daarbij zat ook een foto van het labeltje in de jas. Tot onze grote verbazing zagen we daar de naam (en standplaats) van de laatste stationschef van ons eigen station, dhr. Bult, op staan. Gelukkig mochten we toen het jasje overnemen. Het jasje is uit 1964. Een leuke bijkomstigheid is, dat er destijds op dit jasje een ouder type gevleugeld wiel op de mouw is bevestigd. Een prachtige aanwinst. Het jasje is weer terug op z’n oude werkplek.
_______________________________________________________________________________________________________________
Een oude Duitse treinlamp
Pas geleden kregen we wel een hele speciale lamp in de collectie. Een Duitse treinlamp annex vogelhuisje. In de lamp bleek namelijk een vogelnestje te zitten. Deze is duidelijk op de foto te zien.
Wij hebben de lamp daardoor echter nog niet goed kunnen beoordelen. Mocht u informatie over dit type lamp hebben, zoals datering, gebruik e.d. dan horen we het natuurlijk graag.
_______________________________________________________________________________________________________________
Bureau uit het HGB
Wij kregen recentelijk een prachtig bureau geschonken voor in onze stijlkamer. Dit bureau is afkomstig uit een van de Hoofdgebouwen van NS te Utrecht. Jarenlang hebben spoormensen er achter gewerkt en nu is het dan weer de plek voor de stationschef van Zuidbroek. Een pronkstukje.
Het bureau heeft ook een bijzondere historie. Het is in de jaren’30 gemaakt door een firma in Steenwijk, namelijk De Gebroeders Monsieur. Deze firma maakte kwaliteitsmeubels. In 1928 kreeg deze dan ook de officiële titel ‘Hofleverancier’. Oorspronkelijk was het bureau bedoeld voor twee personen. Aan beide zijden kon iemand zitten. Later is het bureau door NS omgebouwd tot een bureau voor één persoon.
___________________________________________________________________________________________________________
Veiligheidshesje Corona-periode
Dat een museum niet alleen hele oude spulletjes verzameld, maar ook vooruitkijkt naar de toekomst blijkt uit één van onze nieuwste aanwinsten, namelijk een veiligheidshesje i.v.m. het Corona virus. Ook deze periode zal de geschiedenis in gaan als een speciale tijd met veel impact voor de spoorwegen. Nu is dit hesje nog ‘actueel’, maar over een flink aantal jaren is het een historisch item. (NS’ers, die tijdens hun werk in aanraking komen met het publiek, kunnen een dergelijk hesje dragen om aan te geven, dat men 1,5 meter afstand moeten houden.)
______________________________________________________________________________________________________________
Oude ‘Perronkar’ dan wel ‘Werkplaatskar’
Een tijdje geleden stond er op internet een mooie oude NS kar te koop, die voor vele ouderen een heel herkenbaar spooritem is. Wij zijn dan ook blij, dat we deze hebben kunnen aanschaffen voor de collectie. Deze karren werden gebruikt op de perrons door stationsassistenten, zodat zij zorg konden dragen voor de bagage. Ze werden echter ook gebruikt door de werkplaatsen voor het intern verplaatsen van onderdelen. Die laatste taak heeft ons karretje gehad. Deze komt namelijk uit de vroegere werkplaats van Tilburg. Een mooi object voor een tentoonstelling, maar zeker ook voor de aankleding in ons station.